Ból piety ja wyleczyłem

Jest aktem agresywnej autodestrukcji, zwrócenia się przeciw sobie. Niezależna samorealizacja natomiast jest wyrazem zdrowego, witalnego „ja”, miłującego wolność i afirmującego życie. Akt destrukcji przeciw sobie samemu dokonuje się przede wszystkim za sprawą mechanizmu obronnego w postaci „identyfikacji z agresorem”. Dzięki identyfikacji agresor (wychowawca, autorytet) może ingerować w wewnętrzny świat jednostki i podejmować destruktywne działania przeciw indywidualnemu „ja”. Słabe ego dziecka ulega tym naciskom i reaguje zgodnie z zasadą: „Dla uniknięcia konfliktów, utraty miłości, strachu, poczucia bezsilności muszę znajdować przyjemność w tym, co i tak jest nieuchronne”. Masochistyczna potrzeba gnębienia siebie samego jest aktem autodestrukcji, nawet jeśli potrzeba ta wyzwala aktywność jednostki i daje jej poczucie masochistycznego zadowolenia. Nie ulega kwestii, że jest to proces psychopatologiczny. Nie zmieni tego nawet fakt, iż ów kierunek rozwoju osobowości jest statystycznie bardzo częstym zjawiskiem w naszym kręgu kulturowym, a nawet można uznać go za regułę.