Wzrastaniu jednostki towarzyszy nieustanne poddawanie ocenie jej zachowań. Zachowanie po myśli wychowawców zasługuje na pochwałę albo nagrodę, zachowanie odbiegające od społecznego wzoru – na naganę albo karę. Stałe poddawanie ocenie jest rodzajem tresury, w której panuje ścisła gradacja ocen – od nagród pieniężnych i symboli aprobaty po kary i tortury. Jak już wcześniej wspomniałem, w […]

„W XIX wieku niehumanitarność była jednoznaczna z okrucieństwem; w XX wieku niehumanitarność jawi się w schizoidalnej autoalienacji człowieka. Dawniej człowiek żył w zagrożeniu, że stanie się niewolnikiem. Obecnie człowiek stoi wobec zagrożenia, że przeistoczy się w robota. Warto przy tym zauważyć, że roboty nie stają się buntownikami. Jednakże z uwagi na specyficzną strukturę ludzkiej natury […]

„Mam przyjaciela, który w stanie euforycznej szczęśliwości został przewieziony do kliniki psychiatrycznej z podejrzeniem ostrego stanu maniakalnego. Gdy już wybito mu z głowy ów błogostan, został wypuszczony… Normalność nie jest jednak niczym innym jak tylko nie zauważaną, bo społecznie aprobowaną, formą bycia chorym, średnią statystyczną społecznego obłędu. A to, co odstaje od społecznego obłędu, jest […]

Formy ludzkiego zachowania we współczesnym świecie można rozpatrywać w aspekcie statystycznym, co zresztą często się praktykuje; są to wówczas dane statystyczne reprezentatywne dla danej zbiorowości, nie mają jednak nic wspólnego z normą zachowań jednostki (uznawanych za optymalne i naturalne). Ludzie przeważnie kierują się w swoim postępowaniu normami obowiązującymi w społeczności, w której żyją. Jedynie nieliczni są […]

Ludzka agresja nie jest zdeterminowana biologicznie – nie wynika z instynktu czy popędu – może zostać wzbudzona i może ponownie zaniknąć i nie jest nieodłącznym elementem ludzkiej natury, mimo że niekiedy odnosi się takie wrażenie. Człowiek nie mający w sobie agresji jest normalny, mimo że nasza rzeczywistość społeczna zdaje się temu przeczyć. Statystycznie rzecz biorąc przeciętny […]

Przemoc natomiast nie powinna prowokować reakcji przeciwprzemocy, powinna natomiast uczyć wytrzymałości. Nie zawsze chrześcijańska cierpliwość wobec agresji jest sensowna, a już z pewnością nie w sytuacji, gdy ktoś nastaje na nasze życie, chociaż trzeba przyznać, że śmierć męczeńska staje się poważnym ostrzeżeniem dla ludzkości. Agresja przeciw agresji to zachowanie naturalne biologicznie, zachowanie normalne. W świecie zwierząt […]