Warunkiem autonomii osoby jest otwarte wyrażanie własnej indywidualności. Ludzie jednak boją się zaznaczać swoją indywidualność, ponieważ musieliby wówczas wykroczyć poza ramy norm przystosowania. Przystosowanie daje ochronę, nieprzystosowanie, bycie sobą indywidualnym, niesie ryzyko niepewnego losu. Im jednak więcej człowiek odzyskuje indywidualności, tym silniejsza jest jego wiara we własne siły. Proces indywidualizacji przebiega stopniowo i polega na […]

Polega na swego rodzaju: stratę indywidualnej wolności rekompensuje uzyskanie poczucia bezpieczeństwa. Dlatego człowiek musi zlikwidować w sobie lęk przed niepewnością i przed wolnością. Tylko w ten sposób zyska możliwość autonomicznego rozwoju własnej osobowości. Staraj się uwolnić od myślenia asekuracyjnego. Żyj tym, co przynosi chwila, teraźniejszość. Tylko „tu i teraz” życie objawia się w pełni. Świadomie doświadczaj […]

Współczesna cywilizacja nieuchronnie zdąża ku zbiorowej nerwicy, czego dowodem jest stale wzrastająca liczba neurotyków. Powstrzymać ów proces mogłaby jedynie szeroko zakrojona terapia społeczna. Głos psychologów i psychoterapeutów powinien wreszcie znaleźć odzew wśród polityków. Nic jednak na razie na to nie wskazuje. Człowiek musi sam dbać o swoje zdrowie psychiczne -jest to wyłącznie jego obowiązek – takie […]

Spotyka się najczęściej na eksponowanych stanowiskach, gdzie idealne przystosowanie jest premiowane upragnionymi nagrodami: symbolami statusu, wysokimi wynagrodzeniami, przywilejami i prestiżem. Menedżerowie i politycy, których charakteryzuje nieomal idealna symbioza z kreowaną rolą, sprawiają wrażenie ludzi pewnych siebie, opanowanych. Tylko wnikliwy obserwator dostrzeże w doskonale manifestowanej pewności siebie niepewność, a za fasadą przystosowania lęk. Ludzie nadmiernie pewni siebie […]

Droga wiodąca do zbiorowej nerwicy została już wytyczona. Potrzeba bezpieczeństwa i unikania lęku jest podłożem aktywnego dążenia do przystosowania się do wymagań anonimowych autorytetów. Jednostka usiłuje formować w sobie szablonowy charakter społeczny, zadaje gwałt swojej osobowości, byle tylko dostosować się do schematu zbiorowego charakteru. Człowiek, który ma już za sobą ten etap rozwoju, ocenia swoje otoczenie […]

Mój pacjent był gotów podporządkować się i przystosować do narzuconego z zewnątrz wizerunku człowieka idealnego kosztem utraty własnej indywidualności. Pojęcie indywidualizmu wywoływało w nim skojarzenia negatywne; indywidualność to coś przestarzałego, co nie pasuje do struktury osobowości „nowoczesnego” człowieka. Lękał się ujawniania indywidualności, ponieważ z taką postawą jest związane, jego zdaniem, ryzyko popełniania błędów. Nie przyszło mu […]