Luki w strukturze osobowości

Przyczyną tych luk mogą być zaburzenia rozwoju psychicznego jednostki, gdy, na przykład, w decydującej fazie rozwoju zabrakło właściwej inspiracji pedagogicznej i rozwój uległ zahamowaniu. Najczęściej jednak przyczyną luk są zewnętrzne oddziaływania wychowawcze i samowychowanie jednostki. Zewnętrzne impulsy wychowawcze zostają zinternalizowane, zmodyfikowane przez inne mechanizmy obronne, a w rezultacie zamieniają się w automanipulację. Wychowanie bez emocji sprzyja powstaniu w jednostce tendencji do ukrywania i opancerzania uczuć. U wielu ludzi obserwuje się luki nie tylko w sferze emocji, twórczości czy w zdolności spontanicznego wyrażania uczuć, lecz również luki w organach, w znaczeniu przenośnym. Ludzie nie mają organów płciowych, ponieważ nie potrafią w pełni zaznawać życia erotycznego, nie mają serca, ponieważ nie potrafią wziąć sobie czegoś do serca, nie mają nóg, bo nie potrafią mocno stanąć na ziemi.